Kręci się jak ten winyl, a później znika: O Mandali

Jak pewnie zauważyliście, wiele z prac prezentowanych jako Sztuka Ziemi, przybrało kształt koła. Nic w tym dziwnego, bowiem koło to najbardziej pierwotna forma i symbol harmonii. Kolisty jest horyzont, Słońce, Księżyc, gwiazdy. Cykl dnia i nocy, pór roku, życia roślin i ludzi również można określić kolistym. Nawet chiński znak z księgi Przemian Jin Yang chociaż symbolizuje zmienność, również jest w kształcie koła.

[1]

Koło, jako powracająca do siebie samej linia, jest nie tylko najprostszą, ale również najdoskonalszą figurą. Łączy ono najwyższy spokój z najbardziej napiętą siłą i dlatego jest ono obrazowym przedstawieniem pełni i doskonałości. Ponieważ nie ma ani początku ani końca, jest obrazem wieczności, symbolizuje początek i kres wszystkiego.

[2]

I tu pojawia się Mandala, czyli kolejny temat o kreacji artystycznej, moim zdaniem powiązany ze Sztuką Ziemi. Słowo mandala pochodzi z języka sanskryckiego i oznacza koło lub okrąg. Jest to motyw artystyczny występujący głównie w sztuce buddyzmu tantrycznego, gdzie tworzenie, a następnie niszczenie dzieła jest uważane za rodzaj medytacji i ma duże znaczenie religijne. Mandala została stworzona jako symbol doskonałości i pełni.

Motyw i symbolika koła (mandali) znana jest w wielu kulturach starożytnych, m.in. Słowian, Celtów, Germanów, a także Indian Środkowoamerykańskich i kultur dalekowschodnich. Odnaleźć ją możemy jednak znacznie wcześniej: w rysunkach naskalnych w Afryce, Ameryce i  Europie w czasach prehistorii.

[3]

[4]

W buddyźmie tybetańskim oznacza punkt, który jako sakralna przestrzeń symbolizuje Centrum, pierwotne Źródło wszelkiego stworzenia, jednocześnie funkcjonując jako podstawowy model Kosmosu, w którym zaszyfrowana jest opowieść o stworzeniu. W obrzędach buddyzmu i hinduizmu mandala oznacza diagram wyrysowany na ziemi, usypany z kolorowych piasków bądź ryżu, czasem namalowany na desce lub tkaninie, symbolizujący obszary kosmiczne i niebiańskie. Mandala może być również ryta w metalu, inkrustowana szlachetnymi kamieniami w drewnie, często była umieszczana na ścianach świątyń i domach, w ogrodach, nad brzegami strumieni. Najczęściej jednak mandale szkicuje się na  ziemi. Kreślenie mandali to czynność niezwykle trudna. To rytuał, który ma prowadzić do duchowego odrodzenia człowieka, zatem należy w nim uczestniczyć w ciszy  i skupieniu z uwagą, skrupulatnością i precyzją tworząc poszczególne elementy.

[5]

[6]

[7]

[8]

Mandala buddyjska to harmonijne połączenie koła i kwadratu, gdzie koło jest symbolem nieba, transcendencji, zewnętrzności i nieskończoności, natomiast kwadrat przedstawia sferę wewnętrzną, tego co jest związane z człowiekiem i ziemią. Obie figury łączy punkt centralny, który jest zarówno początkiem jak i końcem całego układu.

Istnieją oczywiście różne rodzaje mandali. Są mandale oczyszczające, występują też mandale wzmacniające określone cechy lub poszczególne obszary ludzkiego życia. W najszerszym znaczeniu mandale są diagramami, które ukazują w jaki sposób chaos przybiera harmonijną formę.

Być może z mandalą w bardzo uproszczonej formie mieliście możliwość spotkać się np. w szkole, gdzie w czasie zajęć aby wyciszyć się i skupić otrzymywaliście gotowe szkice mandali do wypełnienia kolorem.

__

[1] fot. www.asia.si.edu,

[2, 5, 6, 7, 8] fot. www.mandalas.com,

[3] praca studenta Akademii Pedagogiki Specjalnej,

[4] fot. www.wikipedia.org,

[2] "Blue Heaven Round",

[5] "Art of Yoga",

[6] "Sri Yantra Earth",

[7] "Sri Yantra Green",

[8] "Balance Mandala".

Opracowano na podstawie:

W. Karolak, Mandale, Twoje mandale, WSHE Łódź 2004,

W. Kopaliński, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.