Bombka, jak historia, kołem się toczy

Święta, święta i po ..., wiadomo, ale ozdoby w domach i na warszawskich ulicach jeszcze jakiś czas będą rozświetlały nam długie wieczory.

Legenda głosi, że bombki choinkowe powstały "z biedy". Był wiek XIX, gdy pewien pracownik huty szkła, z małej wioski w Niemczech, którego nie było stać na ozdobienie swojej choinki orzechami, jabłkami i cukierkami oraz słomą postanowił stworzyć je sam. Wydmuchał z cienkiego szkła, ozdoby przypominające te prawdziwe eksponaty, wieszane do tej pory na bożonarodzeniowym drzewku. I tak oto powstały bańki, bez których nie wyobrażamy sobie świątecznej choinki.

Dawne dekoracje choinkowe nie były przypadkowe. Niektóre z nich są wieszane na drzewkach do dnia dzisiejszego. Warto poznać ich symbolikę, która korzenie swe czerpie z tradycji ludowej:

• Gwiazda Betlejemska, którą umieszczano na szczycie drzewka od ubiegłego wieku, miała pomagać w powrotach do domu z dalekich stron.

• Oświetlenie choinki broniło dostępu złym mocom, a także miało odwrócić nieżyczliwe spojrzenia ludzi (zły urok). W chrześcijańskiej symbolice religijnej wskazywało na Chrystusa, który według tych wierzeń miał być światłem dla pogan.

• Jabłka zawieszane na gałązkach symbolizowały biblijny owoc, którym kuszeni byli przez  Diabła, Adam i Ewa. Później zastąpiono je małymi rajskimi jabłuszkami. Pierwotnie zapewnić miały zdrowie i urodę.

• Orzechy zawijane w sreberka nieść miały dobrobyt i siłę.

• Papierowe łańcuchy przypominały o zniewoleniu grzechem, ale np. w okresach rozbiorów miały wymowę politycznych okowów. W ludowej tradycji niektórych regionów Polski uważano, że łańcuchy wzmacniają rodzinne więzi oraz chronią dom przed kłopotami.

• Dzwonki oznaczają dobre nowiny i radosne wydarzenia.

• Anioły mają opiekować się domem.

• Jemioła. Ten symbol przybył do Polski z Anglii. Pod jemiołą całują się zakochani oraz skłócone ze sobą osoby. Pęk jemioły należy trzymać w domu do następnych świąt.

Samo żywe drzewko stało się w chrześcijaństwie symbolem Chrystusa jako źródła życia.

Wraz z modą zmieniał się wygląd bombek i zaczęły przypominać one przedmioty codziennego użytku tj. buty, zabawki, zwierzątka. Ozdoby choinkowe pierwotnie sprowadzano z zagranicy, a ich prawdziwym zagłębiem była Norymberga. Ozdoby stamtąd upowszechniły się u nas do tego stopnia, że zaczęto przeciwstawiać się takiej modzie na cudzoziemszczyznę.

O dziwo obecnie, to nie Niemcy, a Polska zajmuje się eksportem bombek za granicę na szeroką skalę. I to nie byle jakich, bo ręcznie malowanych, cenionych w USA, Japonii, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Skandynawii, Australii, Nowej Zelandii i w RPA.

Pierwsze bombki pojawiły się u nas w małopolsce. Teraz największym potentatem jest podkarpacie, a w nim przedsiębiorca z wieloletnim doświadczeniem, który zgromadził już tyle eksponatów, że otworzył własne muzeum. A mowa tu o Muzeum Bombki Choinkowej w Nowej Dębie, gdzie można zobaczyć wszystkie tworzone przez jego firmę, ręcznie malowane cudeńka, wśród których są jajka faberge, bombki w stylu amerykańskim, wiktoriańskim a nawet odwzorowane zamki, pałace i kościoły z rejonu podkarpacia. Mieści się tam też fabryka i sklep, można za darmo wraz z przewodnikiem podpatrzeć wszystkie etapy produkcji i efekty końcowe. W muzeum jest również miejsce, gdzie zobaczyć można palnik wykorzystywany w 1953 oraz kolekcję najstarszych bombek choinkowych, jeszcze z czasów przedwojennych, jak choćby mikołaje wyprodukowane przed I Wojną Światową.

No dobrze, czas chyba powrócić do tytułu artykułu. Otóż od jakiegoś czasu powstała moda na samodzielne tworzenie ozdób choinkowych, pewnie z chęci rozwoju własnej kreatywności, ale może też właśnie dlatego, że bombki są zbyt drogie?

Jeśli tak, to powracamy do punktu, od którego wszystko się zaczęło. Znowu zaczynamy cenić rękodzieło za jego oryginalność i ponadczasowość. Ozdoby możemy kupić na kiermaszach, a możemy stworzyć sami. Ja również zakupiłam plastikowe i styropianowe kule, które postanowiłam zamienić w wyjątkowe ozdoby. Zresztą nie sama, bo również zachęciłam do tego moje przedszkolaki.

Ozdoby choinkowe można teraz tworzyć ze wszystkiego, co mamy pod ręką: wstążki, kolorowe szpilki, sznureczki, brokat, klej, serwetki papierowe. Znów też poszukujemy cukierków na choinkę i chętnie kupujemy gotowe zestawy do zdobienia pierniczków na choinkę albo wypiekamy je sami.

Zachęcam pieczcie, twórzcie metodą decoupage, oklejajcie włóczką, mocujcie szpilkami cekiny i wstążki, malujcie, kalkujcie, owijajcie w serwetki, papier, ozdabiajcie i cieszcie się magią świąt oraz procesem twórczym, jaki w was zachodzi. Nie ważne czy udaje się stworzyć arcydzieło, ważne, że tworzymy...

 Marcela 

__

oprac. na pdst.:

www.wikipedia.org, www.opoka.org.pl, www.podkarpaccy.pl,
fot. oraz prace wyk. Marcela i przedszkolaki, grudzień 2014.